Często zgłaszają się do mnie rodzice, którzy chcą pozbawić „praw rodzicielskich” drugiego rodzica i „odciąć” go od dziecka. Powodem takich decyzji są najczęściej trudności w porozumieniu się w sprawach dotyczących dziecka albo zachowanie drugiego rodzica, które budzi obawy o dobro dziecka. Warto wiedzieć, że sprawy o ograniczenie czy pozbawienie władzy rodzicielskiej są bardziej skomplikowane, niż mogłoby się wydawać.
Czym jest władza rodzicielska?
Władza rodzicielska to nie tylko „prawa rodzicielskie”, jak wielu to nazywa, ale także obowiązek dbania o dobro dziecka, jego wychowanie, rozwój, zdrowie i majątek. Władza rodzicielska obejmuje zarówno codzienne decyzje dotyczące dziecka, jak i te istotne, np. wybór szkoły, leczenia czy decyzja w przedmiocie zmiany miejsca zamieszkania czy imienia dziecka. Co ważne, z mocy prawa władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, o ile nie została ograniczona lub odebrana rodzicowi.
Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw. Chodzi zatem o decyzyjność (w sprawach mniej i bardziej istotnych dot. dziecka).
Wyróżniamy trzy zakresy władzy rodzicielskiej:
1. Pełnia władzy rodzicielskiej – prawo do podejmowania przez każdego z rodziców decyzji w bieżących, codziennych sprawach dziecka oraz prawo do współdecydowania z drugim rodzicem (posiadającym pełną lub ograniczoną władzę rodzicielską) o istotnych sprawach dziecka.
2. Ograniczona władza rodzicielska – prawo współdecydowania z drugim rodzicem tylko o istotnych sprawach dziecka, bez prawa do podejmowania decyzji w bieżących, codziennych sprawach dziecka.
3. Pozbawienie władzy rodzicielskiej – brak prawa do współdecydowania z drugim rodzicem o istotnych sprawach dziecka oraz brak prawa do podejmowania decyzji w bieżących, codziennych sprawach dziecka.
Decyzje w „istotnych sprawach dziecka” to decyzje dotyczące w szczególności:
* edukacji (np. wybór przedszkola/szkoły czy kierunku kształcenia),
* zdrowia/leczenia (np. zapisanie dziecka na psychoterapię i wybór psychoterapeuty, przeprowadzenie poważniejszego zabiegu, podjęcie stałego leczenia u lekarza specjalisty),
* miejsca zamieszkania (np. zmiana miejsca zamieszkania),
* wyjazdu zagranicznego,
* imienia lub nazwiska (zmiana),
* wyrobienia dokumentu tożsamości (np. paszportu),
* obywatelstwa,
* dokonania czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem dziecka (np. odrzucenie spadku, sprzedaż nieruchomości małoletniego dziecka).
Katalog istotnych spraw dziecka nie jest zamknięty, ale chodzi generalnie o sprawy większej wagi niż np. zakup odzieży czy zegarka, podanie dziecku witamin na wzmocnienie odporności, wybór i zakup plecaka do szkoły.
Kiedy sąd ogranicza lub odbiera władzę rodzicielską?
W praktyce sąd może ograniczyć władzę rodzicielską, jeśli:
* zachowanie jednego z rodziców zagraża dobru dziecka,
* rodzice nie są zdolni współpracować w sprawach dziecka albo jeden z rodziców celowo utrudnia lub uniemożliwia współpracę rodzicielską.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej oznacza, że rodzic zachowuje prawo do współdecydowania o istotnych sprawach dziecka (np. wybór szkoły, miejsca zamieszkania, metody leczenia specjalistycznego, decyzja o wyjeździe zagranicznym czy wyrobieniu dokumentu tożsamości) i prawo do informacji o dziecku, ale traci możliwość podejmowania decyzji w codziennych sprawach (np. czy dziecko pójdzie na urodziny kolegi/koleżanki, jaką kurtkę będzie nosić).
Nie jest jednak wykluczone, że sąd ograniczy władzę rodzicielską w szerszym zakresie, np. pozbawi rodzica prawa do współdecydowania o wyjazdach zagranicznych (np. gdy dziecko uprawia dyscyplinę sportową wymagającą częstych wyjazdów zagranicznych, a drugi rodzic często podróżuje i pozyskanie od niego każdorazowo zgody na wyjazd mogłoby być utrudnione).
Pozbawienie władzy rodzicielskiej to krok dalej. Następuje w przypadkach rażącego zaniedbania obowiązków wobec dziecka, nadużywania władzy rodzicielskiej lub trwałej przeszkody w jej wykonywaniu (np. poważnej choroby psychicznej).
Należy pamiętać, że takie postępowania wymagają przedstawienia solidnych dowodów przed sądem. Samo niezadowolenie z relacji z drugim rodzicem czy różnice w poglądach wychowawczych to za mało.
Co z kontaktami z dzieckiem?
Ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej nie oznacza automatycznego zakazu kontaktów z dzieckiem. Nawet rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej ma prawo i obowiązek utrzymywać kontakt z dzieckiem – chyba że sąd orzeknie zakaz kontaktów.
W praktyce oznacza to, że rodzic może widywać się z dzieckiem, rozmawiać z nim czy utrzymywać kontakt w inny sposób (mimo ograniczenia czy pozbawienia władzy rodzicielskiej), o ile takowy zakaz nie zostanie orzeczony.
Uwaga!
1. Alienacja rodzicielska, czyli próby odseparowania dziecka od drugiego rodzica bez uzasadnionych podstaw, czy świadome „odcinanie” drugiego rodzica od współdecydowania w sprawach dziecka mogą przynieść odwrotny skutek. Sąd może uznać takie działania za szkodliwe dla dziecka i przekazać dziecko pod opiekę drugiego rodzica.
2. W sprawach dotyczących władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem kluczowe znaczenie ma dobro dziecka.
Czy warto walczyć o ograniczenie/pozbawienie władzy rodzicielskiej/zakaz kontaktów z dzieckiem ?
Każda sprawa jest inna. Jeśli zastanawiasz się, czy w Twoim przypadku jest sens walczyć o ograniczenie albo pozbawienie władzy rodzicielskiej czy zakaz kontaktów albo czym faktycznie jest „dobro dziecka” w okolicznościach Twojej sprawy, warto skonsultować się ze specjalistą. Wspólnie ocenimy Twoją sytuację i zaplanujemy najlepszą strategię.
Więcej informacji o władzy rodzicielskiej i zakazie kontaktów znajdziesz pod linkiem: https://adwokatgrzechac.pl/wladza-rodzicielska-a-kontakty-z-dzieckiem-czy-wiesz-ze-rozroznianie-tych-dwoch-kwestii-jest-istotne-modyfikacje-w-zakresie-wladzy-rodzicielskiej-ograniczenie-i-zakaz-utrzymywania-kontaktow-z-dzie/.